Fillimi i patrullave të përbashkëta policore midis policisë maqedonase dhe asaj serbe në Ohër nuk duhet parë vetëm si një risi turistike ose bashkëpunim teknik për sigurinë. Përkundrazi, ky fenomen meriton analizë kritike përmes prizmit të proceseve aktuale politike dhe ideologjike në rajon – veçanërisht konceptit të të ashtuquajturës “Bota Serbe”, e cila përfaqëson një version modern të aspiratave të Serbisë së Madhe në një formë të re dhe me mjete të reja.
A ka të bëjë me sigurinë apo me një mesazh politik?
Shpjegimi zyrtar i autoriteteve maqedonase është se patrullat e përbashkëta synojnë përmirësimin e sigurisë së turistëve – veçanërisht të serbëve, të cilët janë në numër të konsiderueshëm në Ohër. Megjithatë, justifikime të tilla janë sipërfaqësore nëse nuk merret parasysh konteksti më i gjerë. Pse, për shembull, nuk ka marrëveshje të ngjashme me Shqipërinë, Bullgarinë ose Turqinë – vende nga të cilat vijnë edhe turistët në Maqedoni?
Problemi i vërtetë është simbolika dhe implikimet e mundshme të pranisë së oficerëve të huaj të uniformuar – edhe pa armë dhe autorizime zyrtare – në territorin e një shteti sovran. Një hap që çon në normalizimin e pranisë së forcave të huaja të sigurisë duhet të jetë objekt i një debati të gjerë publik, jo një vendim administrativ midis ministrive.
Bota Serbe: Kornizat Ideologjike të “Bashkëpunimit”
Në vitet e fundit, regjimi në Beograd i udhëhequr nga Aleksandar Vuçiç ka promovuar në mënyrë aktive konceptin e një “Bote Serbe” – e cila, ndërsa paraqitet si integrim kulturor dhe ekonomik, në thelb ka aspekte politike dhe sigurie. Ky model bazohet në idenë se Serbia ka një të drejtë dhe detyrim legjitim për t’u kujdesur për të gjithë serbët në rajon – kudo që jetojnë – gjë që është shumë e ngjashme me retorikën që Rusia ka përdorur në lidhje me Krimenë dhe Ukrainën lindore.
Patrullimet e përbashkëta në Ohër – një qytet simbolik për identitetin kulturor dhe historik maqedonas – nuk mund të ndahen nga kjo matricë ideologjike. Prania e policisë serbe, sado e kufizuar formalisht, është një mesazh i fortë simbolik: “ne jemi këtu dhe do të jemi këtu”.
midle
Mënimi i sovranitetit përmes “miqësisë”
Bashkëpunimi midis shteteve në fushën e sigurisë është praktikë normale – por kur ky bashkëpunim zbatohet në një mënyrë që inkurajon një marrëdhënie asimetrike, atëherë nuk është neutral. Maqedonia, megjithëse formalisht një partnere e barabartë në këtë “bashkëpunim”, de facto dërgon një mesazh nënshtrimi duke lejuar uniformat e huaja në territorin e saj.
Duke vepruar kështu, qeveria përmend nevojat e sigurisë së turistëve serbë, sikur të ishte një fjalë e urtë për rrezikun e një “mjedisi armiqësor”. Kjo në mënyrë retorike i vendos qytetarët e Maqedonisë në pozicionin e një problemi potencial që ka nevojë për ndihmë të huaj – gjë që është një qasje e turpshme dhe e papërgjegjshme.
Përfundim: Ohri nuk është vendi i stërvitjes së askujt
Maqedonia ka një detyrë historike të ruajë pavarësinë dhe sovranitetin e saj – jo vetëm në letër, por edhe në praktikë, në çdo hap. Patrullat e përbashkëta me Serbinë mund të duken si një masë e rëndë, por pesha e tyre politike është shumë më e madhe.
Është një shembull tjetër se si “bota serbe” nuk ka nevojë të hyjë me tanke – mjafton të hyjë me simbole të uniformuara të “miqësisë”, ndërsa pushteti dhe kontrolli i vërtetë po ndryshojnë ngadalë.
Maqedonia duhet të ruajë me vigjilencë sovranitetin e saj. Dhe të pyesë – kujt i shërben vërtet kjo “miqësi”?