Protesta në Serbi, tensione në Bosnje e Hercegovinë dhe Kosovë. DW analizon pse Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte dhe presidenti serb Aleksandar Vuçiq folën për herë të dytë brenda vetëm pesëmbëdhjetë ditëve.
Protestat në Serbi, por edhe ngjarjet në Bosnje-Hercegovinë dhe Kosovë, megjithatë tërhoqën vëmendjen e politikës ndërkombëtare.
Pas disa muajsh injorim të rebelimit studentor dhe civil, disa politikanë perëndimorë u shprehën, ndër të tjera, duke shprehur mbështetjen e tyre për integritetin territorial të Bosnjë-Hercegovinës, por edhe komente të kujdesshme për valën e pakënaqësisë në rrugët serbe.
Duket se është bërë disi e qartë se mbështetja për “stabilokracinë” e Aleksandër Vuçiqit nuk është një garanci e madhe për stabilitetin rajonal, dhe se takimet e drejtpërdrejta ndërmjet zyrtarëve ndërkombëtarë dhe presidentit të Serbisë po bëhen më të shpeshta.
Serbia si faktor jostabiliteti
Detajet e këtyre takimeve kryesisht nuk i prezantohen publikut, përveç frazave të zakonshme për gatishmërinë për të përmirësuar bashkëpunimin dhe mbështetjen për paqen.
Por sigurisht është interesant fakti që në harkun e vetëm pak javëve ka pasur një bisedë mes Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, Marko Rutte dhe Aleksandar Vuçiqit për herë të dytë.
Siç vlerëson për DW Dushan Janjiq nga Forumi për Marrëdhënie Etnike, kjo është një shenjë e sigurt se tema kryesore e takimit është Serbia.
“Kjo tregon se Serbia është në prag të një rreziku të madh për sigurinë dhe se sjellja e autoriteteve serbe i kontribuon atij procesi, i cili tërhoqi vëmendjen e NATO-s, pasi Serbia ka gjithashtu rëndësi rajonale. Tema ndoshta do të jetë përdorimi/mospërdorimi i armëve të topit akustik dhe se qeveria duhet të bëjë gjithçka për të shmangur konfliktet e armatosura me qytetarët. Më duket se është veçanërisht i rëndësishëm paralajmërimi për të vënë nën kontroll forcat paraushtarake dhe parapolicore, të lidhura ngushtë me krimin e organizuar dhe biznesin e drogës”, shtoi Janjiq.
Në këtë kontekst, Janjiq vendos faktin se gjatë bisedës së mëparshme me Vuçiqin, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s ka tërhequr vëmendjen për zgjidhjen e rastit Banjska.
“Ky nuk është vetëm obligim ndërkombëtar i Serbisë. Duhet të bëhet çarmatimi dhe vënia nën kontroll e të ashtuquajturës mbrojtje civile, e cila u aktivizua edhe gjatë protestës së 15 marsit. Duhet të çmontohet sistemi i menaxhimit të saj dhe ai sistem ndodhet në Serbi”, theksoi Janjiq.
Paralajmërim diplomatik për Vuçiqin
Aleksandar Vuçiq nga Brukseli tha se me Mark Rutte ka diskutuar për sjelljen e KFOR-it dhe NATO-s në Kosovë, por edhe për situatën në Bosnje dhe Hercegovinë.
Kur është fjala për situatën e tensionuar në Bosnje dhe Hercegovinë, Dushan Janjiq beson se Vuçiq ka marrë një “paralajmërim diplomatik se koha ka mbaruar dhe se nuk ka më vend për të ashtuquajturat lojëra të dyfishta dhe të trefishta të mbështetjes ose mungesë mbështetjeje për Milorad Dodik”.
“Është gjithashtu një paralajmërim dhe është në juridiksionin e Rutte – në mënyrë që diçka si Banjska të mos ndodhë atje. Serbia duhet të tregojë se ka qëndrime të qarta politike, dhe ndoshta më shumë se kaq, se ka mekanizma efektivë të sigurisë për të zvogëluar rreziqet”, theksoi Janjiq.
Komisionerja evropiane për Zgjerim Marta Kos e vlerësoi takimin në Bruksel me Vuçiqin si “konstruktiv”, dhe tha se është diskutuar për hapat konkretë në rrugën e Serbisë drejt BE-së dhe zbatimin e Planit të Rritjes për Ballkanin Perëndimor.
Ajo gjithashtu theksoi “rëndësinë e shoqërisë civile dhe mediave të pavarura në atë proces”.
Një formulim i tillë sigurisht që nuk do të pritet me entuziazëm nga opinioni serb, ashtu siç nuk kanë qenë deklaratat e mëparshme të përmbajtura të përfaqësuesve të Bashkimit Evropian për regjimin e Aleksandër Vuçiqit.
Kjo me shumë gjasa vetëm do të thellojë më tej mosbesimin ndaj BE-së në Serbi.
Besimi i humbur
Megjithatë, Dushan Janjiq paralajmëron se “para së gjithash, presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, u vu nën kritika për deklaratat e Marta Kos. Ne pamë shprehje mirënjohjeje për ata që gjoja mbrojtën sigurinë e të gjithë pjesëmarrësve, dhe tani të gjithë e dimë se ata në të vërtetë kryen një sulm ndaj qytetarëve”, tha Janjiq.
Vuçiq, nga ana tjetër, nuk mund të thotë asgjë të re për përparimin e Serbisë në integrimet evropiane, sepse ato pothuajse janë ndalur plotësisht, shtoi Janjiq dhe thekson se “fakti i ri është se askush nuk i beson më Vuçiqit”.
“Ndoshta ai mund të përpiqet të formojë një qeveri të re që do të ishte pak më pro-evropiane dhe eksperte në letër, por problemi i këtij lloji nuk do të ketë dyshime në atë ndërkombëtar në Beograd”, beson ai.
Lojtari i ri politik në Serbi janë qytetarët rebelë
Nëse po flitet tashmë për forcat parashtetërore, gjatë protestës së së shtunës, më 15 mars, disa qindra banditë të maskuar u grumbulluan në të ashtuquajturin “parku i studentëve që duan të mësojnë”.
Sipas dëshmive të deritanishme, konfliktet më të rënda u shmangën falë pak fatit dhe organizimit të mirë të sigurisë së protestës.
Ndonëse pas protestës dukej se parku po braktisej, në zonën e parkut Pionir para presidencës së Serbisë po organizohet një tubim i ri me tenda që duken si ushtarake dhe civilë të maskuar, që zbatojnë disa nga rregullat e veta për hyrjen dhe lëvizjen nëpër park, ndërsa policia i vëzhgon në heshtje të gjitha.