Shkup, 15 janar – Janë tre rreziqe të mëdha për të cilat mund të dështojë përmbushja e Strategjisë së sektorit për zhvillimin e drejtësisë 2024-2028 që u propozua së fundmi, konkretisht për shkak të politikës, parave dhe mungesës së kuadrit profesional për zbatimin e reformës, shkruan PRESSonline.al
Ekzistojnë tre rreziqe kryesore për shkak të të cilave mund të dështojë përmbushja e Strategjisë së sektorit për zhvillimin e drejtësisë 2024-2028, e cila u promovua së fundmi. Këto janë politika, paratë dhe mungesa e stafit profesional për zbatimin e reformës. Vizioni i kësaj strategjie, siç u tha, është të sigurojë një gjyqësor të pavarur, të përgjegjshëm, transparent dhe të aksesueshëm, i cili është rezistent ndaj ndikimeve të brendshme dhe të jashtme, mbron të drejtat e njeriut dhe garanton shtetin e së drejtës në mënyrë efikase dhe qëllimi i tij është të rikthej besimin e humbur të qytetarëve në institucionet e drejtësisë.
Në promovimin e këtij dokumenti, u theksua se nga përmbushja e tij varet e ardhmja e vendit, sepse Maqedonia e Veriut po i fillon negociatat me Bashkimin Evropian, ku grupi i parë i kapitujve, i cili mbulon sundimin e ligjit, është i pari që e hapet dhe i fundit që mbyllet.
Strategjia përcakton qartë dhe saktë se politikanët miratojnë ligje të këqija, të cilat më pas rrëzojnë reputacionin e gjyqësorit.
“Faktor rreziku është mungesa e një vullneti politik të përhershëm, të sinqertë dhe të demonstruar qartë në mesin e aktorëve kryesorë politikë për reforma thelbësore dhe përmirësimin e statusit të gjyqësorit. Ky rrezik realizohet nëpërmjet aktiviteteve dhe veprimeve që bien ndesh me angazhimet në dokumentet strategjike dhe miratimin e ligjeve pa përfshirjen e autoriteteve gjyqësore. Shpesh, ligje të rëndësishme në fushën e drejtësisë, ku kërkohet një shumicë e cilësuar, bëhen peng i politikës”, theksohet në dokument, përcjell PRESSonline.al
Siç u theksua, reforma në drejtësi është e lidhur ngushtë me proceset reformuese në disa sfera.
“Pra, përkushtimi politik i të gjitha autoriteteve kompetente për të koordinuar dhe zbatuar njëkohësisht reformat brenda departamenteve të tyre është një parakusht shumë i rëndësishëm për zbatimin e plotë dhe efikas të dokumentit”, thuhet në strategjinë zhvillimore.
Rreziqet identifikohen në bazë të analizave, studimeve, kërkimeve dhe dokumenteve të tjera të organizatave ndërkombëtare, sektorit joqeveritar, komunitetit akademik etj. Pas politikës, si rrezik i dytë është evidentuar mungesa e stafit profesional për zbatimin e reformës.
“Disa nga autoritetet gjyqësore përballen me mungesë të kuadrove profesionale si dhe me nevojën e trajnimit profesional të stafit ekzistues për realizimin e synimeve të përcaktuara strategjike. Zhvillimi i papenguar dhe intensiv i njohurive dhe aftësive të të gjithë zyrtarëve administrativë për zbatimin e procesit të digjitalizimit është veçanërisht i rëndësishëm”, thuhet në dokument, përcjell PRESSonline.al
Një rrezik i tretë dështimi janë paratë, pra problemi që ka pushteti gjyqësor me ekzekutivin, i cili nuk i jep shumën e përcaktuar ligjërisht. Mungesa e parave të mjaftueshme, ndër të tjera, përmendet si një nga faktorët kryesorë pse nuk është përmbushur plotësisht strategjia e mëparshme, e cila i referohej periudhës 2018-2022.
“Mungesa e burimeve të nevojshme financiare paraqet rrezik serioz për realizimin e rezultateve të planifikuara. Mos sigurimi i vazhdueshëm i fondeve të nevojshme për funksionimin e institucioneve të drejtësisë ndikon ndjeshëm në kapacitetet e tyre për të kryer aktivitete të rregullta dhe veçanërisht për të zbatuar reforma të thella dhe të rrënjosura. Garancitë ligjore për disponim të pavarur dhe të pavarur të buxhetit gjyqësor, i cili përcaktohet në përputhje me produktin e brendshëm bruto (PBB), duhet të forcohen”, thuhet në dokument.
Sipas vendimeve ligjore, gjyqësori merr 0.8 për qind të PBB-së në vit, dhe prokuroria 0.4 për qind.
“Detyrimi ligjor që përcakton shumën minimale të buxhetit për gjyqësorin prej 0.8 për qind, megjithëse ishte parashikuar si një nga masat, nuk u realizua plotësisht. Mungesa e mbështetjes adekuate financiare ka ndikim të veçantë në realizimin e projekteve kapitale dhe veçanërisht në lidhje me qasjen në burime njerëzore cilësore. Buxheti vjetor i gjykatave mbetet nën minimumin e përcaktuar dhe luhatet ndërmjet 0.26 dhe 0.3 për qind të PBB-së”, thuhet në Strategji, përcjell PRESSonline.al
Në dokument thuhet gjithashtu se buxheti ynë i gjykatave është dukshëm më i vogël se vendet e tjera të rajonit.
“Detyrimi për të kërkuar miratim nga Ministria e Financave për rishpërndarjen e buxhetit, si dhe për punësimin, nuk mbështet pavarësinë dhe autonominë e gjyqësorit”, theksohet në dokument.