Shqiptarët në Republikën e Maqedonisë së Veriut vazhdojnë të jenë të nënpërfaqësuar në institucionet shtetërore, veçanërisht në pozitat udhëheqëse administrative, përkundër faktit se përbëjnë rreth 29% të popullsisë sipas regjistrimit të fundit.
Një analizë e Portalb.mk tregon se në shumë prej institucioneve kyçe të shtetit, përfaqësimi i shqiptarëve është larg të qenit proporcional, duke ngritur shqetësime serioze për barazinë në punësime dhe respektimin e të drejtave kolektive.
Të dhëna shqetësuese nga institucionet shtetërore:
Në Ministrinë e Drejtësisë dhe Ministrinë e Sportit, asnjë udhëheqës sektori nuk është shqiptar.
Në Ministrinë e Financave, nga 15 këshilltarë shtetërorë, vetëm 1 është shqiptar.
Në Ministrinë e Kulturës, nga 22 pozita udhëheqëse, vetëm 4 janë shqiptarë.
Në Agjencinë e Komunikimeve Elektronike, nga 11 këshilltarë të drejtorit, 2 janë shqiptarë, ndërsa nga 10 udhëheqës sektori, vetëm 1 është shqiptar.
Gjendja nuk është më e mirë as në institucione si:
Presidenca
Ministria për Transformim Digjital
Banka Popullore
MEPSO
Agjencia e Administratës
Të gjitha këto institucione regjistrojnë një përfaqësim të ulët të shqiptarëve, pa reflektuar strukturën etnike të vendit.
Fshirja e “Balancuesit” dhe dështimi për zëvendësim
Pas shfuqizimit të mekanizmit “Balancues” nga Gjykata Kushtetuese më 9 tetor 2024, përfaqësimi i shqiptarëve në administratë ka pësuar rënie. Ky mekanizëm ligjor garantonte përfaqësim të drejtë etnik në institucionet publike dhe kontrollonte baraspeshën gjatë punësimeve.
Përkundër deklaratave të koalicionit VLEN-VMRO, të cilët kishin premtuar një zgjidhje të re ligjore, deri më tani nuk është sjellë asnjë alternativë funksionale në vend të “Balancuesit”. Procesi vazhdon të zvarritet, ndërkohë që strukturat administrative po mbushen jashtë çdo kuadri përfaqësues.
Opozita paralajmëron diskriminim institucional
Partitë shqiptare opozitare kanë akuzuar qeverinë aktuale për punësime të pabalancuara dhe diskriminim të qëllimshëm ndaj shqiptarëve, duke e cilësuar mungesën e mekanizmave mbrojtës si një rrezik serioz për përfaqësimin politik dhe administrativ të komunitetit shqiptar në vend.
Përfundim
Rezultatet e para pas shfuqizimit të “Balancuesit” po japin pasoja të matshme në terren. Qeveria VLEN-VMRO deri tani nuk ka ofruar një zgjidhje konkrete për përfaqësimin e drejtë, duke rritur ndjeshëm shqetësimin për margjinalizimin e shqiptarëve në institucionet kyçe të shtetit.