Presidentja e ERC Maria Leptin i tha Politico-s se BE-ja dëshiron të ruajë “traditën evropiane të hapjes dhe mbështetjes për kërkime të pavarura” dhe se nuk po përpiqet të “gjuaj talentin amerikan”, por “të ndihmojë kolegët e tyre nëse munden”.
Donald Trump po përpiqet të pastrojë institucionet kërkimore të Shteteve të Bashkuara nga shkencëtarët që hulumtojnë çështje të supozuara progresive. Europa dëshiron t’i tërheqë sërish, shkruan Politico.
Nga universitetet në qytete, rajone, vende dhe tani Komisioni Evropian, ata po dërgojnë një mesazh të qartë: Evropa mirëpret talentet nga Shtetet e Bashkuara dhe po bën gjithçka që mundet për të tërhequr më të mirët dhe më të ndriturit nga Amerika.
“Kjo situatë globale është një shans për t’i treguar botës se Evropa do të mbetet një vend i sigurt për shkencën dhe kërkimin. Evropa mund dhe duhet të jetë vendi më i mirë për shkencën… Një vend që tërheq dhe ruan studiues, ndërkombëtarë dhe evropianë,” u tha Komisionerja për Startups, Kërkim dhe Inovacion, Ekaterina Zaharieva, ligjvënësve të BE së fundmi, raporton Politico.
Duke vënë në dukje shkurtimet e konsiderueshme në shpenzimet federale të kërkimit në SHBA, si dhe masat shtrënguese që synojnë universitete dhe studiues të veçantë që hulumtojnë ndryshimet klimatike, vaksinat dhe çështjet e pakicave dhe gjinive, komisioneri tha se Bashkimi Evropian është në një pozicion unik për të shërbyer si një parajsë për shkencëtarët.
Për të tërhequr talentet kryesore në Evropë, Zaharieva tha se Komisioni do të përfshijë lirinë e kërkimit shkencor në ligjin e BE-së dhe do të rrisë menjëherë mbështetjen financiare të ofruar nga Këshilli Evropian i Kërkimit (ERC), organi për kërkimin shkencor dhe teknologjik.
Aktualisht, studiuesit me bazë në SHBA që shpërngulen në Evropë mund të aplikojnë për një milion euro më shumë se shuma e zakonshme maksimale e grantit, e cila do të rritet në dy milionë euro. Kjo do të thotë se këta studiues mund të kenë të drejtë për grante deri në 4.5 milionë euro.
Presidentja e ERC Maria Leptin i tha Politico-s se BE-ja dëshiron të ruajë “traditën evropiane të hapjes dhe mbështetjes për kërkime të pavarura” dhe se nuk po përpiqet të “gjuaj talentin amerikan”, por “të ndihmojë kolegët e tyre nëse munden”.
Duke cituar një letër nga 13 shtete anëtare që i kërkonin Brukselit të zhvillojë një strategji për të tërhequr studiues amerikanë, Zaharieva tha se Komisioni po punonte për një vizë speciale për talentet më të mira, si dhe një sistem që do të ndihmonte qeveritë dhe universitetet të grumbullojnë burimet për të tërhequr shkencëtarët amerikanë.
Disa universitete e njohën shpejt mundësinë, duke nisur skema të synuara punësimi për talentin amerikan. Muajin e kaluar, Universiteti Aix-en-Marseille (AMU) në Provence bëri bujë duke zbuluar një “Hapësirë të sigurt për shkencën”, një iniciativë prej 16 milionë dollarësh për të rekrutuar deri në 15 shkencëtarë amerikanë, kërkimi i të cilëve “kërcënohet ose pengohet” nga administrata e re.
Presidenti i AMU-së Eric Burton i tha Politico-s se programi u përmbyt me aplikime nga gati 150 studiues nga universitetet më të mira, duke përfshirë Yale, Columbia dhe Stanford, si dhe nga agjencitë qeveritare të SHBA si Instituti Kombëtar i Shëndetit të Oqeanit, NASA.
Shumica e aplikantëve po hulumtojnë tema të tilla si ndryshimi i klimës, imunologjia dhe sëmundjet infektive, ose shkencat sociale që përfshijnë gjininë, diversitetin dhe migrimin – zona që janë nën sulm nga administrata Trump, shkruan Politico.
Burton shtoi se edhe historianët kanë aplikuar për programin.
Javët e fundit skema të ngjashme janë futur edhe në universitete të tjera. Universiteti i Lirë i Brukselit (VUB) ka ndarë fonde dhe ka hapur një qendër të veçantë mirëseardhjeje me informacione për viza për studiuesit e doktoraturës që janë “viktima të ndërhyrjeve politike dhe ideologjike” në Shtetet e Bashkuara.
Në Suedi, Instituti prestigjioz Karolinska tha se do t’i përgjigjet kërkesave për t’u zhvendosur në Suedi – “të cilat tashmë kanë filluar të mbërrijnë” – dhe se po ndërlidhej me universitete të tjera për mënyrën më të mirë për të mbështetur emigrantët akademikë nga SHBA.
Në një përpjekje për të forcuar statusin e Berlinit si një “vend për kërkimet më të sofistikuara ndërkombëtare në fushat e mjekësisë dhe shkencave sociale”, qyteti ka krijuar një fond të veçantë për të tërhequr studiues nga Shtetet e Bashkuara.
Megjithatë, presidenti katalanas Salvador Illa zbuloi këtë javë një plan rajonal të rekrutimit të talenteve prej 30 milionë euro që do të financojë vende pune për 78 studiues amerikanë në universitetet lokale dhe institutet kërkimore të teknologjisë së lartë si Qendra Superkompjuterike e Barcelonës dhe Qendra Kombëtare për Analizën e Gjenomit.
Shkencëtarët e shquar po u bëjnë gjithashtu thirrje qeverive kombëtare të mobilizojnë fonde. Tetë shkencëtarë dhe profesorë në Gjermani botuan një artikull në Der Spiegel këtë javë duke u bërë thirrje udhëheqësve të vendit të rekrutojnë “100 mendje të shkëlqyera për Gjermaninë”.
Duke cituar se shkencëtarët Albert Einstein dhe Lise Meitner emigruan për t’i shpëtuar persekutimit nazist gjatë Rajhut të Tretë, shkencëtarët shkruajnë se Gjermania dhe Evropa tani kanë një shans për të “ndryshuar ikjen e trurit” të së kaluarës dhe “jo vetëm të forcojnë kapacitetin e tyre të inovacionit dhe kërkimit, por edhe të zbusin humbjen globale të përparimit të njohurive”.
Pavarësisht reformave buxhetore në Holandë, ministri i Arsimit, Kulturës dhe Shkencës, Epo Bruins, u tha së fundmi ligjvënësve se vendi do t’i jepte përparësi shpenzimeve për punësimin e shkencëtarëve ndërkombëtarë që janë “të artë për Evropën dhe Holandën”.
Spanja tashmë përdor Atrae, një plan që fillimisht u lançua për të ndihmuar në riatdhesimin e shkencëtarëve spanjollë që emigruan për arsye ekonomike, me synimin për të tërhequr edhe shkencëtarë amerikanë.
Në mënyrë të ngjashme, programi tashmë i krijuar belg “Truri për Brukselin” – i cili financon shkencëtarët e huaj që hulumtojnë inteligjencën artificiale, OBT dhe fusha të tjera që janë financiarisht të rëndësishme për rajonin e kryeqytetit belg – pritet të përdoret për të tërhequr amerikanët këtë vit.