Përgjatë viteve 2014-2024 autoritetet shqiptare të Mbrojtjes kanë shpenzuar afërsisht 320 milionë euro për blerje pajisjesh ushtarake
Shqipëria renditet ndër vendet kryesore të NATO-s që kanë shpenzuar më shumë për pajisje ushtarake si përqindje e shpenzimeve totale të mbrojtjes, ka treguar një grafikë e të përjavshmes The Economist. Vendi ynë, i cili po i afrohet kuotës 50 për qind në vitin 2024, renditet pas Polonisë dhe Hungarisë, sipas skicës të revistës britanike. Lista e dhjetë vendeve kryesore vijon me Luksemburgun, Finlandën, Republikën Çeke, Letoninë, Greqinë, Suedinë dhe Britaninë e Madhe. përgjatë viteve 2014-2024 autoritetet shqiptare të Mbrojtjes kanë shpenzuar afërsisht 320 milionë euro për blerje pajisjesh ushtarake.
Debatet mbi ndarjen e barrës e kanë “lëvizur dhe tronditur” aleancën që nga themelimi i saj në vitin 1949, thotë Rafael Loss i Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, një think tank.
Kohët e fundit, Donald Trump, si në mandatin e tij të parë ashtu edhe në atë aktual, ka kritikuar me të drejtë evropianët për mospagimin e tyre të drejtë, ndërsa Amerika i mban të gjithë të sigurt. Ministri i Mbrojtjes i Belgjikës është zotuar t’i japë fund një “periudhe turpi kombëtar” ku vendi “nuk ishte besnik ndaj statusit të tij si anëtar themelues i NATO-s, por veproi si kalorësi më famëkeq i të gjithë aleancës”. Edhe Islanda, e cila nuk ka forca të armatosura, po kërkon mënyra për të qenë “një aleat i mirë”. Për të kuptuar se si qëndrojnë gjërat, shikoni: paratë (sa shpenzohen), aftësitë (për çfarë shpenzohen) dhe angazhimi (vendosja në misione). Të gjithë, përveç dhjetë, nga 32 anëtarët e NATO-s e përmbushin objektivin aktual të shpenzimeve prej 2 për qind të PBB-së, krahasuar me 25 shkelësit një dekadë më parë.
Italia dhe Spanja, dy nga vendet me shpenzimet më të ulëta të aleancës, janë zotuar ta arrijnë atë edhe këtë vit. Por anët pozitive kryesisht mbarojnë këtu.
Për një gjë, objektivi prej 2 për qind është i vjetruar; në samitin që do të hapet më 24 qershor në Hagë, aleanca pritet të bjerë dakord për një objektiv të ri prej 3.5 për qind të PBB-së, plus një 1.5 për qind të tjera për infrastrukturën plotësuese. Një matës më i mirë se kush po e vë peshën e tij është të shikosh se për çfarë shpenzohen paratë. NATO kërkon që anëtarët të shpenzojnë të paktën 20 për qind të buxheteve të tyre ushtarake për pajisje. Pothuajse të gjithë e përmbushin këtë objektiv, sipas grafikut, megjithëse ka të ngjarë të rritet në një të tretën në samit. Por përsëri, një fokus në numra mund të errësojë nëse pajisjet i shërbejnë qëllimit të mbrojtjes kolektive.
Merrni rastin e Greqisë. Vitin e kaluar ajo shpenzoi 36 për qind të buxhetit të saj ushtarak për pajisje, një nga normat më të larta. Megjithatë, shumica e kësaj është përqendruar në kundërshtimin e Turqisë, një tjetër aleat i NATO-s, jo Rusisë.
Aleanca ka kërkuar prej kohësh të ndikojë në pajisjet e blera nga anëtarët përmes Procesit të Planifikimit të Mbrojtjes të NATO-s. Sipas këtij Procesi, aleatët bien dakord të blejnë pajisje bazuar në nevojat operacionale të aleancës. Por dy dekada luftimesh kundër xhihadistëve e devijuan atë proces. Shumë anëtarë investuan në një mori sistemesh pa shumë koordinim. Kërcënimi i Rusisë ka ndihmuar në përqendrimin e mendjeve. “Në vend që të ndërtojnë forca për një gamë skenarësh të mundshëm në shumë teatro”, shkruajnë Angus Lapsley dhe Admirali Pierre Vandier, dy zyrtarë të NATO-s përgjegjës për ciklin e ri të planifikimit, aleatëve do t’u kërkohet të “përqendrohen kryesisht” në pengimin e Rusisë. Se si do të duket ndarja e punës nuk është ende e qartë.
NATO pritet të miratojë “objektivat e rinj të aftësive” në qershor, të cilat do të përcaktojnë pajisjet që secili anëtar do t’i kërkohet të ofrojë. Ata ndoshta do t’i japin përparësi fushave ku Amerika tradicionalisht ka dominuar, por tani mund të tërhiqet, siç është mbledhja e inteligjencës, sulmi i thellë ose ngritja strategjike.
Pak më shumë se tre të katërtat e anëtarëve kanë rënë dakord me planet e reja, duke përfshirë “ata që zakonisht nuk i pranojnë”, vuri në dukje Vandier. NATO po shqyrton një specializim më të madh. Kreu i Komitetit të saj Ushtarak, Admirali Giuseppe Cavo Dragone, ka bërë thirrje për një “qasje me shumë shpejtësi”, ku forcat e armatosura më të mëdha do të merrnin përsipër barrën e projektimit të fuqisë kundër Rusisë, ndërsa shtetet më të vogla përqendrohen në detyra më të zakonshme, por të arritshme si logjistika ose siguria kibernetike. Në krahun lindor, Spanja është përgjegjëse për një forcë shumëkombëshe me madhësinë e një brigade në Sllovaki, dhe Italia mbikëqyr një në Bullgari. Avionët luftarakë portugezë ndihmojnë në patrullimin e qiellit mbi Baltik. Pothuajse çdo anëtar i vogël – nga Kroacia dhe Shqipëria në Slloveni – kontribuon me trupa në krahun lindor të NATO-s.