Udhëheqësit botërorë u kanë kërkuar palëve që t’i përmbahen marrëveshjes
Presidenti i SHBA-ve, Donald Trump, ka bërë me dije se Izraeli dhe Hamasi kanë rënë dakord për fazën e parë të planit të tij të paqes në Gaza, në një hap të madh drejt një përfundimi të përhershëm të luftës së tyre.
Kjo vjen dy vjet e dy ditë pas sulmit të udhëhequr nga Hamasi në Izraelin jugor më 7 tetor 2023, në të cilin u vranë rreth 1 mijë e 200 persona dhe u morën peng 251 të tjerë.
Kjo shkaktoi një ofensivë masive ushtarake izraelite në Gaza, e cila ka vrarë më shumë se 67 mijë e 100 persona, sipas ministrisë së shëndetësisë të territorit të drejtuar nga Hamasi.
Ja çfarë dimë për marrëveshjen dhe çfarë mbetet e paqartë:
Çfarë është njoftuar?
Pas tre ditësh negociatash intensive indirekte në Egjipt, Izraeli dhe Hamasi “nënshkruan Fazën e parë të Planit tonë të Paqes”, shkroi presidenti i SHBA-ve në mediat sociale.
“Kjo do të thotë që TË GJITHË pengjet do të lirohen shumë shpejt dhe Izraeli do të tërheqë trupat e tij në një vijë të rënë dakord si hapat e parë drejt një Paqeje të Fortë, të Qëndrueshme dhe të Përjetshme”, shtoi ai. “Të gjitha palët do të trajtohen në mënyrë të drejtë!”.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu e quajti atë “një ditë të madhe për Izraelin” dhe tha se qeveria e tij do të mblidhej të enjten për të miratuar marrëveshjen dhe për të “sjellë të gjithë pengjet tona të dashura në shtëpi”.
Izraeli thotë se ka 48 pengje që mbahen ende në Gaza, deri në 20 prej të cilëve besohet se janë gjallë.
Duke konfirmuar njoftimin, Hamasi tha se do të “i jepte fund luftës në Gaza”, do të “siguronte tërheqjen e plotë” të forcave izraelite, do të lejonte hyrjen e ndihmës humanitare dhe do të zbatonte një shkëmbim të pengjeve për palestinezët në burgjet izraelite.
Negociatorët izraelitë dhe të Hamasit nuk folën drejtpërdrejt me njëri-tjetrin – bisedimet u ndërmjetësuan nga i dërguari i Trump për Lindjen e Mesme, Steve Witkoff, dhëndri i Trump, Jared Kushner, dhe zyrtarë të lartë nga Egjipti, Katari dhe Turqia.
Çfarë ndodh më pas?
Qeveria e Izraelit do të votojë për marrëveshjen të enjten.
Nëse ministrat e miratojnë zyrtarisht atë, Izraeli duhet të tërheqë trupat e tij nga Gaza në vijën e rënë dakord, tha një zyrtar i lartë i Shtëpisë së Bardhë për partnerin amerikan të BBC-së, CBS News. Tërheqja ka të ngjarë të ndodhë brenda 24 orëve, tha zyrtari.
Pas kësaj, shtuan ata, do të fillojë një afat 72-orësh ku Hamasi duhet të lirojë pengjet e gjalla.
Lirimi i pengjeve ka të ngjarë të fillojë të hënën, sipas zyrtarit.
Çfarë nuk dimë?
Ajo që është njoftuar deri më tani përfaqëson vetëm një pjesë të planit të paqes prej 20 pikash të zbuluar nga Trump javën e kaluar, të cilin Izraeli e kishte pranuar dhe Hamasi kishte rënë dakord pjesërisht.
Njoftimet nuk mbuluan disa çështje të mprehta për të cilat të dyja palët nuk kanë arritur një zgjidhje.
Vlen të përmendet se nuk ka detaje rreth çarmatimit të Hamasit – një pikë kyçe në planin e Trump. Hamasi më parë ka refuzuar të lëshojë armët, duke thënë se do ta bëjë këtë vetëm kur të jetë krijuar një shtet palestinez.
Qeverisja e ardhshme e Gazës është gjithashtu një pikë ngërçi. Plani i Trump thotë se Hamasi nuk do të ketë asnjë rol të ardhshëm në Rrip dhe propozon që ai të qeveriset përkohësisht nga një “komitet palestinez teknokratik dhe apolitik”, përpara se t’i dorëzohet Autoritetit Palestinez.
Netanyahu duket se kundërshtoi përfshirjen e Autoritetit Palestinez javën e kaluar, edhe pse pranoi planin e Trump.
Ekstremistët ultranacionalistë brenda koalicionit qeverisës të Netanyahut, shumë prej të cilëve duan të rindërtojnë vendbanimet hebraike në Gaza, ka të ngjarë të kundërshtojnë gjithashtu këtë pikë.
Në përgjigje, Hamasi tha se ende pret të ketë një rol në qeverisjen e Gazës.
Përveç kësaj, që nga nata e së mërkurës, Hamasi nuk kishte marrë ende listën përfundimtare të të burgosurve palestinezë që Izraeli planifikon të lirojë në këmbim të pengjeve në Gaza, tha një burim palestinez për BBC-në.
Plani 20-pikësh thotë se 250 të burgosur me burgim të përjetshëm plus 1 mijë e 700 banorë të Gazës që u ndaluan pas 7 tetorit 2023 do të lirohen.
Të afërmit e pengjeve izraelite e kanë mirëpritur marrëveshjen.
Eli Sharabi, gruaja dhe fëmijët e të cilit u vranë, dhe trupi i vëllait të të cilit Yossi po mbahet nga Hamasi, postoi: “Gëzim i madh, mezi pres t’i shoh të gjithë në shtëpi”.
Nëna e pengut Nimrod Cohen postoi: “Fëmija im, po kthehesh në shtëpi”.
Ndërkohë, në Gaza, shpërthyen festimet pas njoftimit. “Faleminderit Zotit për armëpushimin, fundin e gjakderdhjes dhe vrasjeve”, citohet të ketë thënë Abdul Majeed abd Rabbo, një burrë në qytetin jugor të Gazës, Khan Younis, nga Reuters.
“Nuk jam i vetmi i lumtur, i gjithë Rripi i Gazës është i lumtur, i gjithë populli arab, e gjithë bota është e lumtur me armëpushimin dhe fundin e gjakderdhjes”.
Udhëheqësit botërorë u kanë kërkuar palëve që t’i përmbahen marrëveshjes.
“Vuajtjet duhet të marrin fund”, tha Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, António Guterres, duke shtuar se OKB-ja do të mbështesë “zbatimin e plotë” të marrëveshjes, si dhe do të rrisë shpërndarjen e ndihmës dhe përpjekjet e saj për rindërtim në Gaza.
Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar, Sir Keir Starmer, e përshëndeti lajmin, duke thënë: “Ky është një moment lehtësimi të thellë që do të ndihet në të gjithë botën, por veçanërisht për pengjet, familjet e tyre dhe për popullsinë civile të Gazës, të cilët kanë duruar vuajtje të paimagjinueshme gjatë dy viteve të fundit”.
Kryeministri i Australisë, Anthony Albanese, e quajti marrëveshjen një “hap shumë të nevojshëm drejt paqes” dhe u bëri thirrje palëve të “respektojnë kushtet e planit”.
Ligjvënësit në SHBA kanë mbajtur një ton optimist të kujdesshëm.
“Ky është një hap i parë dhe të gjitha palët duhet të sigurohen që kjo të çojë në një fund të qëndrueshëm të kësaj lufte”, tha senatori demokrat Chris Coons në një postim X.
Republikani James Risch, kryetar i Komitetit të Senatit për Marrëdhëniet me Jashtë, e quajti atë një marrëveshje të mirëpritur dhe tha se “mezi pret të mësojë detajet e saj”.