Një investim i ri dhe jashtëzakonisht ambicioz në Mesdhe mban firmën e Jared Kushner. Dhëndri i Presidentit të SHBA-së Donald Trump (bashkëshorti i Ivankës, vajzës së tij të madhe), përmes kompanisë së tij Affinity Partners, njoftoi krijimin e një resorti turistik luksoz në ishullin e izoluar dhe deri vonë të pabanuar të Sazanit në Shqipëri. Vendimi, siç është e natyrshme, ka shkaktuar tashmë eksitim dhe reagime – shkruan kështu Protothema në Greqi.
Shkrimi vijon:
Gjatë Luftës së Ftohtë, ishulli ishte një bazë detare për regjimin komunist të Enver Hoxhës dhe ishte plotësisht i mbyllur për publikun. Pas rënies së regjimit, ai u braktis, duke mbetur në thelb “i ngrirë në kohë”, me instalime ushtarake të rrënuara dhe, sigurisht, zero shfrytëzim turistik.
Një destinacion luksoz
Kushner, i impresionuar nga bukuria e egër natyrore dhe potenciali “i paprekur” i ishullit, planifikon ta transformojë atë në një vendpushim luksoz. Plani parashikon krijimin e një vendpushimi ekologjik, rezidencash, hotelesh, restorantesh, një marine dhe infrastrukturë për sporte ujore. Në të njëjtën kohë, një pjesë e strukturave ushtarake do të restaurohet në përshtatje dhe vlerësim për arkitekturën e tyre origjinale, duke krijuar një lloj “muzeu të gjallë”.
Qeveria shqiptare e kryeministrit Rama e përshkroi investimin si “strategjik“. Dhe ka arsyet e veta për këtë. Nga njëra anë, vetëm në këtë mënyrë mund ta “deklasifikonte” zonën dhe ta shndërronte nga ushtarake në turistike. Nga ana tjetër, sepse pret bashkëpunim ekonomik me familjen Trump për të promovuar interesa të tjera. Kështu, i dha një kontratë qiraje 99-vjeçare kompanisë Atlantic Incubation Partners LLC, e cila është e lidhur me Affinity. Sipas burimeve qeveritare, projekti pritet të krijojë mbi një mijë vende pune, të rrisë PBB-në e turizmit dhe ta vendosë Shqipërinë në skenën ndërkombëtare të investimeve. Logjika e Kushnerit është të tërheqë aty elita botërore, duke u ofruar atyre një ishull pothuajse privat, ku ata mund të kalojnë ditët e tyre pa shqetësime, larg syve kureshtarë.
Megjithatë, nuk ka mungesë interpretimesh gjeopolitike. Analistët vërejnë se prania e një kompanie të lidhur drejtpërdrejt me rrethin e ngushtë familjar të Trump-it forcon marrëdhëniet midis Tiranës dhe Uashingtonit, veçanërisht që nga rizgjedhja e Trump-it në Shtëpinë e Bardhë. Ka gjithashtu raportime se projekti synon të parandalojë hyrjen e kapitalit rus ose kinez në rajonin e ndjeshëm të Jonit jugor. Për analistë të tjerë, ky investim mund të luajë edhe rolin e një prove gjenerale. Nuk ka kaluar shumë kohë që kur Donald Trump e vuri seriozisht në tryezë transformimin e të gjithë Rripit të Gazës në një vendpushim turistik. Nëse investimi në Sazan ka sukses, kjo mund të jetë një tjetër garanci për efektivitetin e Trump-it në këtë lloj biznesi.
Sigurisht, ka kundërshtime. Sazani ndodhet brenda Parkut Kombëtar Detar Karaburun-Sazan, një zonë e mbrojtur me biodiversitet të pasur, ekosisteme tropikale dhe specie endemike. Grupet mjedisore kanë shprehur tashmë shqetësime në lidhje me ndikimin e investimit në mjedis dhe qëndrueshmërinë e zonës. Ata theksojnë se nuk është kryer një studim gjithëpërfshirës i ndikimit mjedisor, ndërsa mbeten pyetje se si kompania do të menaxhojë mbetjet e vjetra ushtarake, të cilat mund të përfshijnë edhe eksplozivë të pashpërthyer.
Në deklaratat e tij, Kushner argumentoi se qasja e tij është “ekologjikisht e ndjeshme” dhe se qëllimi i tij është të “ruajë dhe nxjerrë në pah bukurinë natyrore të ishullit”. Megjithatë, ai e gjen veten përballë organizatave të tilla si organizata aktiviste EcoAlbania, të cilat tashmë raportojnë se marka “Trump” në Shqipëri mund të bëhet sinonim i mbishfrytëzimit.
“Ishulli Trump”
Investimi ka marrë tashmë një kuptim simbolik për vendasit, të cilët tani e quajnë Sazanin “Ishulli Trump”, megjithëse Donald Trump nuk është i përfshirë zyrtarisht në kompani. Në nivel lokal, shumë shqiptarë shpresojnë që investimi do t’ua ndryshojë rrënjësisht jetën, duke krijuar vende pune dhe duke përmirësuar infrastrukturën, ndërsa të tjerë shqetësohen për ndryshimin e karakterit të zonës. Disa media në vendin fqinj shprehin frikën se popullsia pritet të ndryshojë, me fluksin e qytetarëve amerikanë, si dhe të huajve që do të punojnë në zonë.
Pavarësisht njoftimeve ambicioze, projekti është ende në fazat e tij të hershme. Procesi i pastrimit të tokës nga eksplozivët e vjetër, përgatitja e studimeve dhe negociatat me organet lokale janë në proces. Nëse Sazani do të transformohet përfundimisht në një destinacion të ri me vlerë të lartë turistike apo do të evoluojë në një tjetër ëndërr të papërfunduar mesdhetare, do të shihet së shpejti. Megjithatë, gatishmëria e familjes Trump për të investuar në rajonin tonë është më se e dukshme.