Nga: Frosina Dimeska
A ka emëruar Kryeministri Hristijan Mickoski këshilltarë të brendshëm dhe të jashtëm dhe kush janë ata? Këtë pyetje të thjeshtë e dërguam në adresën zyrtare të emailit të qeverisë për komunikim me gazetarët më 29 korrik.
Qeveria nuk ka pasur zëdhënës për dy muaj, kështu që nuk ka asnjë person për komunikim që përfaqëson zyrtarisht institucionin. Në 12 mbledhjet e deritanishme të qeverisë janë emëruar qindra persona në pozita drejtuese dhe në borde drejtuese të ndërmarrjeve, për të cilët shumë qytetarë nuk kanë dëgjuar që ekzistojnë. Por nuk ka asnjë person që në përshkrimin e detyrave të punës së tij do të përfshijë përgjigjen ndaj pyetjeve të gazetarëve.
Për këtë arsye, përpjekjet tona për të marrë informacion kaluan përmes zëdhënësit të partisë Naum Stoilkovski, i cili vetë ofroi të jetë ndërmjetës derisa të caktohet një zëdhënës qeveritar.
Por, tre javë më vonë, ende nuk ka përgjigje.
Komunikimi me Stoilkovskin zgjati po aq gjatë. Përmes bisedave telefonike dhe mesazheve SMS. Ai harronte se çfarë kishim pyetur, premtonte të dhëna për ditën e nesërme, harronte se ku kishim dërguar emailin, pastaj kishte premtimin “nesër do të gjej përgjigjen”, dhe pas dhjetë ditësh na shkruante – “po mbledh të dhënat”. Dhe kaq. Tani nuk ka as përgjigje për pyetjen – kur mund të presim një përgjigje.
Ndërkohë, këshilltarët, për të cilët ishte pyetja jonë, sipas postimeve në rrjetet sociale, Kryeministri tashmë i ka zgjedhur. Pra, ndërsa ne presim të dhënat nga qeveria, disa prej tyre tashmë kanë filluar të promovojnë veten në rrjetet sociale.
Për shembull, Stole Pandov, djali i drejtorit të administratës së burgjeve Aleksandar Pandov, ndan fotografi nga qeveria, të shoqëruara me informacione për takime nga pozita e këshilltarit për të rinjtë në zyrën e kryeministrit. Ai gjithashtu promovon kolegen e tij Angela Gjoshevska, e cila shkon me të në takime nga pozita e këshilltares së kryeministrit për çështje ligjore.
Deri më tani, emrat e këshilltarëve të kryeministrit janë publikuar në faqen e internetit të qeverisë, përfshirë fushën specifike të këshillimit dhe kompensimin që ata marrin për atë pozicion. Por tani, ende janë emrat e këshilltarëve të ish-kryeministrit Dimitar Kovaçevski.
Kush e këshillon kryeministrin është e rëndësishme të dihet për disa arsye, duke përfshirë se çfarë profili njerëzish e këshillojnë dhe nëse janë të kualifikuar dhe kompetentë për fushat për të cilat janë angazhuar. Ndonjëherë është e rëndësishme edhe çfarë të kaluare kanë dhe nëse kanë interesa personale kur e këshillojnë për çështje shtetërore. Përveç kësaj, sidomos nëse gjykohet nga ajo për të cilën ka reaguar VMRO-DPMNE në të kaluarën, është gjithashtu e rëndësishme se kush dhe sa para merr nga buxheti i shtetit.
Qeveria e mëparshme, e cila nuk u shqua për qeverisje në shumë fusha, bëri përparim të paktën në një – në transparencë.
Që në gusht të vitit 2017, kur u publikuan këshilltarët e parë të atëherë kryeministrit Zoran Zaev, shkaktuan reagime. VMRO-DPMNE për ditë të tëra shfletonte biografitë e Zoran Bashanoviq, Ismet Ramadani ose Mersel Biljali dhe numëronte paratë që merrnin nga buxheti i shtetit. Lista e këshilltarëve u rrit nga viti në vit, duke arritur deri në 36, që VMRO-DPMNE llogariti se i kushton shtetit rreth 400.000 euro.
Në atë periudhë u hap edhe baza e të dhënave Financat e Hapura, ku në çdo kohë çdo qytetar mund të shihte pagesat nga institucionet shtetërore. Tani për herë të fundit, baza e të dhënave është përditësuar para më shumë se dy muajsh – më 17 qershor, që do të thotë asnjëherë që kur është zgjedhur qeveria e re.
Ditëve të fundit është hequr edhe mundësia për të ndjekur në mënyrë të sistematizuar dhe të lehtë tenderët në agregatorin Time.mk. Megjithëse shërbimi ekzistonte që nga viti 2012, dymbëdhjetë vjet më vonë, Byroja për Prokurimet Publike vlerësoi se ajo e ngarkonte faqen e internetit.
Prandaj, nuk është për t’u habitur që menjëherë këto hapa perceptohen si një goditje për transparencën, dhe jo si thjesht veprime teknike. Kjo për shkak të sjelljes së kaluar të kësaj partie gjatë sundimit të mëparshëm të VMRO-DPMNE.
Në atë kohë, ishte e rrallë të merrej përgjigje për një pyetje që nuk i përshtatej qeverisë, një zëdhënës të ngrinte telefonin nëse një gazetar, i cili në rrethet partiake ishte etiketuar se “nuk është i yni”, telefononte, ndërsa institucionet ishin të mbyllura në një mur heshtjeje. Në atë kohë, ishte e paimagjinueshme të dihej, për shembull, lista e këshilltarëve të atëhershëm të kryeministrit Gruevski.
Këto u zbuluan vetëm kur qeverinë e mori LSDM, prandaj u trajtua si një lajm kryesor për ditë të tëra. Më vonë LSDM nuk mund të hiqte dorë nga ai minimum informacionesh, sepse do të ishin të njëjtë me ata që për vite me radhë i kishin kritikuar.
Pikërisht kjo i përshtatej qeverisë së tanishme kur ishin në opozitë. Ata përdornin vazhdimisht ato mjete për transparencë për të kritikuar qeverinë. Dhe premtuan më shumë llogaridhënie kur të vinin në pushtet.
Kjo është e shkruar edhe në faqen e internetit të qeverisë, ku ndër shtatë prioritetet e qeverisjes nga viti 2024 deri në 2028, është përmendur “transparencë e detyrueshme”.
Premtimet nuk mungojnë as në programin qeveritar. Edhe në të një herë tjetër premtuan se “transparenca e qeverisë do të jetë një përparësi e lartë në funksionimin e saj”.
Por, nga qindra ditët e qeverisjes, kanë kaluar më shumë se gjysma. Që nga qeverisja e presidentit amerikan Franklin Roosevelt në vitet tridhjetë të shekullit të kaluar, është futur rregulli joformal për 100 ditët e para të qeverisjes. Ndërsa në shoqërinë maqedonase, ky periudhë kuptohet, para së gjithash, si e çliruar nga kritikat, ndërsa në botë analizohen posaçërisht këto ditë për të parë prioritetet dhe aftësinë e atyre që kanë ardhur në pushtet. Kjo është një periudhë në të cilën qeveria, e çliruar nga kërcënimi i një humbjeje zgjedhore, mund të ndërmarrë edhe hapa që nuk janë të njohur, por që janë të mirë për shtetin.
Nëse ndiqet ai koncept për 100 ditët e para, perspektivat për transparencën qeveritare janë shqetësuese. Sepse dita shihet që në mëngjes.
Deri tani qeveria nuk e ka përmbushur as detyrimin ligjor – të publikojë listën e personave të angazhuar. Dhe nuk keni as kë të pyesni, sepse nuk kanë zëdhënës.
Transparenca, të paktën, përfshin edhe përgjigjen ndaj pyetjeve të vështira dhe të pakëndshme, si dhe hapjen e informacionit për publikun. Dhe ajo matet vetëm me këtë.
Sepse transparenca nuk është kur kryeministri dhe ministrat shkojnë në çdo televizion dhe flasin se sa e keqe ishte qeveria e mëparshme, shpallin hetime për ish-funksionarët, ose për të disatën herë flasin për reformat që do të bëjnë, ndërsa më pas kutitë e postës elektronike dhe grupet Viber bombardohen me mesazhet që kanë dërguar. Kjo është marketing dhe propagandë.